AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, ürün veya hizmetlerin sabit bir mağaza ya da perakende noktası kullanılmadan, doğrudan tüketiciye kişisel iletişim yoluyla satılmasına olanak sağlayan bu sistemin, daha güvenilir, adil ve şeffaf hale getirilmesi amaçlanıyor. Bu kapsamda hazırlanan ve sektöre yönelik ilk kapsamlı çerçeve olma özelliği taşıyan “Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik Taslağı” kamuoyunun ve ilgili kurumların görüşüne sunuldu.
Yeni düzenleme ile doğrudan satış sisteminin güvenilirliğinin artırılması, tüketicinin korunması ve kötü niyetli uygulamaların önlenmesi hedefleniyor. Taslağa göre, doğrudan satış yöntemiyle sunulan mal veya hizmetlerin pazarlanabilir ve tüketiciye uygun nitelikte olması zorunlu hale gelecek. Şirketlerin ya da doğrudan satıcıların gerçekleşmesi mümkün olmayan vaatlerde bulunmaları, yanıltıcı bilgi vermeleri veya bireyleri baskı, aldatma ve rahatsızlık gibi yollarla sisteme dahil etmeleri yasaklanacak.
Doğrudan satış şirketlerinin satıcılarına sundukları komisyon, prim, teşvik ve ödül gibi menfaatlerin tutarı, perakende satış karı hariç olmak üzere şirketin yıllık net satışlarının yüzde 40’ını geçemeyecek.
Yeni sistemde, doğrudan satış faaliyeti yürütmek isteyen tüm şirketler için “Satış Yetki Belgesi” alma zorunluluğu getiriliyor. Bu belge için başvuruda bulunan şirketlerden, tüketicilerin sağlığı, güvenliği ve ekonomik çıkarlarını korumaya yönelik ilave bilgi ve belgeler istenebilecek. Belgenin geçerlilik süresi ise 3 yıl olacak.
Doğrudan satıcı olarak sisteme katılacak kişilerin en az 18 yaşında olması gerekecek. Her doğrudan satıcı, sisteme herhangi bir yükümlülük altına girmeksizin katılabilecek ve dilediği zaman sistemden ayrılabilecek. Satıcı, sisteme dahil olduğu tarihten itibaren 30 gün içinde ayrılmak isterse, şirket elinde bulunan kullanılmamış tüm malları geri almakla yükümlü olacak. Ayrıca şirket, satıcının yaptığı tüm satışlardan zincirleme şekilde sorumlu tutulacak.
Taslakta, tüketici haklarına ilişkin önemli bir düzenleme olan cayma hakkı da yeniden ele alındı. Mevcut durumda 14 gün olan cayma süresi, 30 güne çıkarılıyor. Böylece tüketici, mal tesliminden ya da hizmet sunumundan itibaren 30 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkını kullanabilecek.
Cayma bildirimi sonrası, satıcıya ya da şirkete ürün ulaştıktan itibaren en geç 30 gün içinde tüketiciden tahsil edilen tüm ödemeler iade edilecek. Bu iade, tüketicinin alışverişte kullandığı ödeme yöntemiyle, herhangi bir ek masraf ya da yükümlülük olmaksızın tek seferde yapılacak.
Taslakta cayma hakkının kullanılamayacağı durumlar da netleştirildi. Buna göre, tüketicinin özel talebiyle hazırlanan ürünlerde, çabuk bozulabilen ya da son kullanma tarihi geçebilecek mallarda, ambalajı açılmış ve hijyen açısından iadesi uygun olmayan ürünlerde cayma hakkı kullanılamayacak. Abonelik sözleşmesi kapsamı dışında kalan gazete ve dergi teslimleri ile kurulumu satıcı tarafından yapılan ürünlerde de bu hak geçerli olmayacak.
Tüketicinin bilgilendirilmesine yönelik olarak da şirketlerin yükümlülükleri artırılıyor. Şirketler, posta, katalog, telefon, faks, e-posta, SMS veya internet gibi fiziksel temas olmadan tüketiciyi bilgilendiren sistemler kurmak zorunda olacak. Bu sistemlerde cayma hakkının varlığı ve kullanım koşulları, doğrudan satıcının bilgileri, şikâyet yolları ve mal/hizmet kullanımı gibi konular yer alacak.
Ticaret Bakanlığı’nın görüşe açtığı bu yönetmelik taslağının, sektörde faaliyet gösteren firmalar ve doğrudan satıcılar için kuralları netleştirerek kayıt dışı faaliyetlerin önüne geçmesi ve tüketicinin etkin şekilde korunmasını sağlaması bekleniyor. Taslağın nihai hâli, kamuoyundan ve sektör temsilcilerinden gelen görüşler doğrultusunda şekillendirilecek.
