Uzmanlar, ülkede yaklaşık 6 milyon civarında riskli konutun varlığına dikkat çekerek, bu binaların bir an önce güçlendirilmesi veya kentsel dönüşümle yenilenmesi gerektiği çağrısında bulundu.
Depremin Ardından Hasar Tespiti ve Türkiye’nin Kentsel Dönüşüm Gerçeği
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada Balıkesir’de 1 yıkık, 13 ağır hasarlı ve 61 az hasarlı yapı tespit edildiği bildirildi. 1999 Marmara Depremi ve 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası artan farkındılığa rağmen, ülke genelindeki yapı stokunun hala depreme dayanıklı hale getirilemediği uzmanlarca vurgulanıyor.
Son 22 yılda 3,5 milyondan fazla konutun dönüşümü sağlanmış olsa da, yaklaşık 6 milyon riskli konutun varlığı, depreme karşı alınması gereken tedbirlerin yetersiz olduğunu ortaya koyuyor.
Dernek Genel Başkanı Hüseyin Kılınçarslan, Türkiye’nin çok sayıda aktif fay hattı üzerinde bulunduğunu belirterek kentsel dönüşümün yalnızca bina yenileme olmadığını, yaşam kalitesinin artırılması, çevresel sürdürülebilirlik ve afetlere dirençli şehirler oluşturmanın da kapsamına girdiğini ifade etti.
Kılınçarslan, “Deprem her seferinde yapı kalitemizin yetersiz olduğunu ortaya koyuyor. 1999 ve 2023 depremlerine rağmen riskli yapı stokumuz henüz yeterince güçlendirilmedi. Dayanıksız binalar yenilenmeli, mevcut yapılar güçlendirilmeli, yapı denetim sistemleri sıkılaştırılmalıdır. Kamu, özel sektör ve sivil toplum iş birliği şarttır” dedi.
Riskli yapı stokunun en yoğun olduğu Marmara Bölgesi için Kılınçarslan şu önerileri sıraladı:
-
Acil Risk Haritası: Marmara’daki riskli yapılar bağımsız denetimlerle tespit edilip dijital veri tabanına işlenmeli.
-
Hızlandırılmış İzin Süreçleri: Ruhsat, finansman ve proje onayları tek merkezden hızlı şekilde yürütülmeli.
-
Güçlendirme Teşvikleri: Yıkım yerine güçlendirmeye devlet destekli kredi ve vergi avantajları sağlanmalı.
-
Entegre Tesis Yönetimi: Dönüşüm sonrası binalarda enerji verimliliği, güvenlik, geri dönüşüm ve afet yönetimi planları zorunlu hale getirilmeli.
-
Toplumsal Afet Eğitimi: Afet öncesi ve sonrası yaşam becerileri toplumda yaygınlaştırılmalı.
Gayrimenkul ve İnşaat Platformu: "Vatandaşlar Geç Kalmamalı"
Platform Başkanı Mustafa Ekiz, kentsel dönüşüm ve güçlendirme süreçlerinde vatandaşların bilinçlendirilmesi ve teşvik edilmesinin kritik olduğunu belirtti. Bürokrasideki yavaşlığın süreci olumsuz etkilediğine dikkat çeken Ekiz, "Yasal süreçlerin sadeleştirilmesi, onayların kısaltılması ve koordinasyonun tek merkezden sağlanması projeleri hızlandırır" dedi.
Ayrıca, mali desteklerin artırılması ve kamu, özel sektör, sivil toplum işbirliğinin güçlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Ekiz, "Riskli yapılarda oturanlar dönüşüm için vakit kaybetmemeli. Bu, milli bir seferberliktir" ifadelerini kullandı.
Bina Güçlendirme Uzmanı Sinan Türkkan’dan Somut Çözümler
Türkkan, Türkiye genelinde 6 milyon riskli konut olduğunu, bunların 5 milyonunun güçlendirme ile kurtarılabileceğini söyledi. Güçlendirmenin, kentsel dönüşüme göre daha kısa sürede ve düşük maliyetle yapılabildiğini belirten uzman, şu uyarılarda bulundu:
-
“Güçlendirme, sadece tadilat değil, binanın deprem yönetmeliğine uygun güvenlik seviyesine getirilmesidir.”
-
“Deprem performans analizleri bir an önce yaptırılmalı. Bunu ertelemek, frenleri bozuk bir araçla otoyola çıkmak gibidir.”
Türkkan ayrıca bürokratik engellerin kaldırılması, KDV oranlarının düşürülmesi ve belediyelerde ilgili personelin uzmanlaşmasının gerekliliğine dikkat çekti.