Turizm ve yeme-içme sektöründe son günlerde gündeme gelen “servis ücretinin kaldırılacağı” yönündeki iddialar üzerine, Turizm, Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) kapsamlı bir açıklama yaparak hem sektörel hem hukuki belirsizlikleri giderdi. TURYİD, kredi kartı üzerinden gönüllü bahşiş bırakmanın mümkün olmadığı mevcut yapıda servis ücretine ilişkin tartışmaların eksik zeminde yürütüldüğünü vurguladı.
Açıklamada, servis ücretinin çalışma mevzuatında karşılığının “yüzde usulü ücret” olduğuna ve bu uygulamanın onlarca yıldır kanunla tanımlandığına dikkat çekildi. Servis ücretinin, özellikle taban ücrete yakın çalışanlar için gelirde belirleyici bir unsur olduğu belirtilerek, konunun hem emek hem tüketici boyutuyla sağlıklı değerlendirilmesi gerektiği ifade edildi.
TURYİD’in açıklamasında, servis ücreti ve bahşiş kavramlarının sıkça karıştırıldığına dikkat çekilerek iki mekanizma arasındaki farklar detaylandırıldı. Servis ücretinin işletme tarafından tahsil edilip çalışanlara dağıtılan, hukuken tanımlı bir ücret türü olduğu; bahşişin ise gönüllülük esasına dayalı, zorunlu olmayan, hukuken ücret sayılmayan kişisel bir ödeme olduğu belirtildi.
“Yüzde usulü ücret kanunla düzenlenmiştir; yönetmelikle kaldırılamaz”
TURYİD, yüzde usulü ücret uygulamasının 1967 yılından bu yana yürürlükte olduğunu hatırlatarak, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 51. maddesiyle açık şekilde tanımlandığını vurguladı. Dernek, “Bu nedenle yüzdelik usulün yönetmelikle kaldırılması hukuken mümkün değildir; ancak kanun değişikliği ile yapılabilir” ifadelerine yer verdi.
Açıklamada, Türkiye’de kredi kartı üzerinden gönüllü bahşiş bırakılmasını sağlayacak bir sistemin henüz bulunmadığına dikkat çekildi. Nakitsiz ödeme alışkanlığının hızla artmasıyla birlikte, tüketicilerin bahşiş verememesi sonucu servis ücretinin kamuoyunda tartışma konusu hâline geldiği ifade edildi.
TURYİD, gönüllü kredi kartı bahşiş sisteminin yasallaşması hâlinde servis ücretinin doğal olarak gündemden düşeceğini, uygulamanın sadece hizmet bedelinin fiyata yansıtıldığı klasik bir model olarak daha sınırlı şekilde kullanılacağını belirtti.
TURYİD’in çözüm önerileri
TURYİD, tartışmaların sağlıklı zeminde yürütülmesi için dört başlıkta öneri sundu:
-
Tüketicinin daha açık şekilde bilgilendirilmesi,
-
Kredi kartıyla gönüllü bahşiş ödemesine izin verilmesi,
-
Yüzdelik gelirlerin çalışanlara dağıtımında kullanılan, adil olmayan dağıtım anahtarının güncellenmesi,
-
Dağıtım anahtarının çalışan temsilcileri ve işveren temsilcilerinin yer aldığı ortak kurullarca belirlenmesi.
“Gönüllü bahşiş sistemi çok yakında yasalaşacak”
TURYİD, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Gelir İdaresi Başkanlığı’nın koordineli şekilde çalıştığını belirterek, kredi kartı üzerinden gönüllülük esasına dayalı bahşiş sisteminin kısa sürede yasalaşacağına inandıklarını açıkladı.
Dernek, bu sistem devreye girdiğinde servis ücretinin uygulama alanının daralacağını ve tüketici şikâyetlerinin büyük ölçüde ortadan kalkacağını öngördüklerini ifade etti.
“Çalışan refahı ve sektör standartları için çalışmalarımız sürecek”
TURYİD açıklamasının sonunda, sektör çalışanlarının gelir güvencesini artıran, işletmelerin sürdürülebilirliğini destekleyen ve tüketici memnuniyetini gözeten bir yapının güçlendirilmesi için çalışmaların kararlılıkla sürdürüleceğini vurguladı.