Türkiye’nin sürdürülebilirlik alanındaki öncü platformlarından biri olan 11. Sürdürülebilir Gıda Zirvesi, bu yıl gıda ve ambalaj sektöründe köklü bir değişimi masaya yatırdı. “Riskten Dayanıklılığa: Güçlü ve İstikrarlı Tedarik Zincirleri İnşa Etmek” başlıklı panelde konuşan Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Eroğlu, ambalaj sektöründe hızla ön plana çıkan PHA (Polyhydroxyalkanoate) malzemesinin yarattığı dönüşümü katılımcılarla paylaştı.
Eroğlu, gıda tedarik zincirlerinin dayanıklılığının artık sadece lojistik ve maliyet yönetimiyle ölçülmediğini, aynı zamanda kullanılan ambalaj malzemesinin doğayla kurduğu ilişkiyle de değerlendirildiğini vurguladı. PHA’nın bu noktada ambalaj sektöründe sessiz ama köklü bir devrim yarattığını belirten Eroğlu, malzemenin insan yapımı plastiklerden farklı olarak mikroorganizmalar tarafından doğal süreçte üretilen bir biyopolimer olduğunu söyledi. Doğada kendi döngüsünü tamamlaması ve mikroplastik bırakmaması, PHA’yı ambalaj sektöründeki en büyük çelişkilerden birini çözen malzeme haline getiriyor.
Kağıt Ambalajlar PHA ile Tamamen Geri Dönüşebilir
Eroğlu, günümüzde doğal olarak algılanan birçok kağıt ambalajın, yağ ve nem bariyeri sağlamak amacıyla plastik filmle kaplandığını ve bunun geri dönüşüm ile kompostlanabilirlik açısından ciddi sorunlar yarattığını hatırlattı. Bu durum, kağıt ambalajların büyük bölümünü doğal döngüden koparıyor. PHA kaplamalı kağıt ambalajlar ise bu paradoksu ortadan kaldırıyor. Yüksek bariyer performansı sunan PHA kaplamalar, plastik film kullanımını tamamen ortadan kaldırıyor ve endüstriyel kompost, ev tipi kompost ve deniz ortamında güvenle bozunabiliyor. Böylece ambalaj dünyasında bir malzeme ilk kez tüm ekosistemlerde güvenli olabiliyor.
Panelde deniz ekosistemleri açısından PHA’nın farkına dikkat çeken Eroğlu, çarpıcı bir karşılaştırma paylaştı: Orta boy bir PHA kaplı kağıt kahve bardağı doğada yaklaşık 130 günde tamamen çözünürken, geleneksel plastik kaplı bardaklar bunun 13 katı süre boyunca doğada kalıyor ve mikroplastik riski yaratıyor. Bu özellik, PHA’yı yalnızca çevreci değil, aynı zamanda ekosistem güvenliği açısından stratejik bir malzeme haline getiriyor.
Avrupa Birliği’nin de PHA kullanımını artırma yönünde net adımlar attığını belirten Eroğlu, COM4PHA gibi büyük ölçekli AR-GE girişimleri ile gıda, tarım ve kozmetik ambalajlarında PHA’nın kullanımının teşvik edildiğini aktardı. AB’nin hedefi, fosil bazlı PET, PP ve LDPE gibi polimerleri biyolojik döngüyle uyumlu malzemelerle değiştirmek. Bu yaklaşım, PHA’nın geleceğin ambalaj standardı olacağını ortaya koyuyor.
“Ambalajın Geleceği, Doğadan Gelip Doğaya Dönen Malzemelerde”
Türkiye’de de bu dönüşümün teorik olmadığını vurgulayan Eroğlu, RecyLoop Sürdürülebilir Ambalaj yaklaşımının PHA’nın sanayi ölçeğinde uygulanabilirliğini gösterdiğini belirtti. Yeşil Nobel olarak anılan 2025 Sürdürülebilir İş Ödülleri ile taçlanan bu girişim, Türkiye’nin sürdürülebilir ambalaj teknolojilerinde söz sahibi olma potansiyelini güçlendiriyor.
PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, geleceğin ambalaj anlayışını özetlerken şunları söyledi: “Ambalajın geleceği, PHA gibi doğadan gelip doğaya dönen malzemelerde. Bu malzemeler, hem gıda güvenliğini hem de ekosistemleri aynı anda koruyabilen yeni bir sanayi anlayışını temsil ediyor.”